Productgroep
Kritieke Materialen
Kritieke grondstoffen zijn onmisbaar voor onze economie; hergebruik en recycling verkleinen risico’s op schaarste en afhankelijkheid.
Waarom is dit een belangrijk thema?
Nederland gebruikt aanzienlijke hoeveelheden kritieke materialen, onder meer voor defensie, gezondheidszorg, digitalisering, communicatie en de energietransitie. Dit maakt Nederland afhankelijk. Een verstoring in de productie of export kan enorme gevolgen hebben. Om deze afhankelijkheid te kunnen afbouwen is het belangrijk dat Nederland een strategische positie in gaat nemen in de waardeketen voor het verwerken van een aantal kritieke grondstoffen.
De term “kritiek” verwijst naar de kwetsbaarheid in de toeleveringsketen. Deze metalen worden vaak gedolven in slechts een handvol landen, zoals China, Congo en Chili. Dit maakt de beschikbaarheid ervan onzeker. Niet alle grondstoffen uit het Nationale Programma Circulaire Economie zijn kritieke materialen. Pas als ze schaars en economisch belangrijk zijn, zijn het kritieke materialen. Denk aan lithium, kobalt, en neodymium. Wat deze metalen zo bijzonder maakt, is hun unieke combinatie van eigenschappen, zoals geleiding, stevigheid of magnetisme.
Momenteel staan er 34 grondstoffen op de lijst van kritieke grondstoffen, deze lijst wordt elke drie jaar geactualiseerd door de Europese Commissie.
Wil je weten welke kritieke materialen in jouw product voorkomen? Gebruik de grondstoffenscanner. Deze is speciaal ontworpen voor mkb- en grootbedrijven in de maakindustrie. Het is een samenwerking tussen het ministerie van EZK, Koninklijke Metaalunie en FME.
Wat speelt er rondom dit thema?
Op dit moment wordt gewerkt aan een Routekaart Kritieke Materialen. Met betrokken partijen uit overheid, bedrijsleven kennisinstellingen worden daarin doelen, prioriteiten en benodigde acties voor de komende 5 tot 10 jaar bepaald. De kaart laat zien welke oplossingen en interventies tot 2030 bijdragen aan het opzetten van verwerkingscapaciteit voor het (terug)winnen van bepaalde kritieke materialen uit secundaire stromen. De doelstellingen van de routekaart sluiten aan bij de Nationale Grondstoffenstrategie (NGS) en het Nationaal Programma Circulaire Economie.
Om praktijkkennis en -oplossingen aan te dragen voor de routekaart wordt in februari 2026 de CIRCO-track Internationale Keten ‘Energy storage systems’ georganiseerd in Duitsland. Meld je aan voor deze track.
Circulariteitsdoelen
Onlangs verscheen de actualisatie van het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 voor 2025. Hierin staat als hoofddoel dat Nederland werkt aan een volledig circulaire economie in 2050. Om deze transitie te versnellen, zijn drie nationale doelen vastgesteld voor 2035:
1. Behouden van grondstoffen
We verminderen de hoeveelheid afval en zetten sterk in op hoogwaardige recycling. Hierdoor blijven waardevolle materialen langer in de kringloop.
2. Vervangen van grondstoffen
We vergroten het aandeel hernieuwbare en gerecyclede grondstoffen. In 2035 moet minstens 55% van alle gebruikte grondstoffen duurzaam of secundair zijn.
3. Besparen van grondstoffen
We verlagen het totale grondstoffengebruik met 15% ten opzichte van 2016. Dit doen we door slimmer ontwerp, efficiënter gebruik en het verlengen van de levensduur van producten.
Kritieke Materialen in afvalstromen
Sinds februari 2025 bestaat het NMO (Nederlands Materialen Observatorium). Zij verzamelen gegevens, informatie en kennis over kritieke grondstoffen en toeleveringsketens. Onlangs verscheen een eerste theoretische verkenning over de aanwezigheid van Kritieke Materialen in Nederlandse afvalstromen. Hiervoor onderzochten zij zes categorieën:
- Afval van elektrische en elektronische apparatuur (AEEA)
- Voertuigen (inclusief batterijen)
- Batterijen (draagbaar)
- Bouw- en sloopafval (BSA)
- Staalslakken
- Bodemas
Projecten
Langs de Nederlandse snelwegen en provinciale wegen staan duizenden kilometers geleiderails (in…
Lees meer
Project overzicht
Documenten
Critical Raw Materials for Strategic Technologies and Sectors in the EU
Analyse van kritiek materiaalgebruik bij hernieuwbare energie, e-mobiliteit, defensie en lucht- en ruimtevaart.
Open document
Veerkracht op het gebied van kritieke grondstoffen
Publicatie van de EU met onder meer de lijst kritieke grondstoffen voor 2020, de uitdagingen voor toelevering van kritieke grondstoffen en acties vanuit EU.
Open document
Circulaire Energietransitie
Verkenning naar omvang van de kritieke metaalvraag van de Nederlandse energietransitie, circulaire strategieën om deze te verlagen en kansen voor de Nederlandse industrie.
Open document
Document overzicht
Interviews
Foto: Universiteit Leiden Benjamin Sprecher is industrieel ecoloog en wordt gezien als een van de belangrijkste experts op het gebied van schaarste van kritieke metalen. Hij is universitair docent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen aan de…
Ga naar interview
Goud, koper, zilver; er is geen afvalstroom zo rijk aan elementen uit het periodiek systeem dan een printplaat. Dat maakt recycling complex en daarom beginnen veel bedrijven er niet aan. Maar Circular Industries ziet dat anders: “Wij…
Ga naar interview
“We redden heel veel Lithium-ion accu’s van recycling.” Vertelt Jan Bartels, medeoprichter van NOWOS. En dan niet de grote auto-accu’s waar al veel partijen mee bezig zijn, maar juist de kleinere ‘vergeten’ accu’s van bijvoorbeeld elektrische scooters,…
Ga naar interview
Interview overzicht
Nationale grondstoffenstrategie
Strategie voor omgaan met kritieke mineralen en metalen
Open document
Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030
Doel en maatregelen van het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030
Open document