Circulair en smart in de toeleveringsketen

De circulaire mogelijkheden voor toeleveranciers zijn ontegenzeggelijk anders dan voor Original Equipment Manufacturers (OEMs): als niet zelf-specificerende bedrijfstak met indirect contact met de eindklant ligt het minder voor de hand dan voor een OEM om – bijvoorbeeld – over te stappen naar een op servitization gebaseerd businessmodel .

Aanleiding

In het onderzoeksrapport ‘De Impact van Smart en Circulair’ (2021) werden al enkele aspecten genoemd waar de transitie naar meer circulariteit bij OEMs ook consequenties kan hebben voor toeleveranciers, of waar die toeleveranciers juist een stimulerende of ondersteunende rol kunnen leveren:

• De introductie van nieuwe productietechnologie (3D, MIM) kan bij toeleveranciers leiden tot revolutie in materiaalgebruik,
• Digitalisering en robotisering kunnen leiden tot andere vormen van klantcontacten en businessmodellen,
• Competentie bij toeleveranciers op het gebied van materialen, design en componenten zou kunnen bijdragen aan duurzamer ontwerpen bij OEMs.

Daarnaast zou inzicht in de duurzaamheidsimpact van de OEM in een gezamenlijk traject met toeleveranciers tot verbeteringen en aanpassingen in het ontwerpproces én materiaalkeuze kunnen leiden. Een intensievere relatie tussen toeleverancier en OEM roept ook vragen op: Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de mogelijk bijzondere kennis die een toeleverancier inbrengt in toekomstige inkooptrajecten?

Vervolgstudie

Om openstaande vragen rond de rol van de toeleverancier te beantwoorden is de vervolgstudie CESI Supply – Circulair en smart in de toeleveringsketen opgestart. Centrale vraag in het project: Hoe kunnen metaal – en elektronische toeleveranciers (in keten van apparatenbouw, machinebouw en hightechindustrie) worden betrokken bij de circulaire transitie in de maakindustrie?  Onderzocht is waar toeleveranciers nu staan op de circulaire/smart industry ladder en hoe hun huidige positie, ambitie en netwerk kan leiden tot een bedrijfseconomisch gezonde bijdrage aan slimme, circulaire strategieën en activiteiten. En hoe ze daarmee werken aan toekomstbestendigheid en concurrentievermogen, van zichzelf en de hele bedrijfstak. Uit interviews met 10 toeleveranciers kwam naar voren dat zij vaak al circulaire activiteiten ondernemen zonder het zo te benoemen maar dat dit slechts sporadisch onderwerp van gesprek is tussen toeleverancier en klant.

Resultaten: CESI Supply Tool en eindrapport

Op basis van de gesprekken met toeleveranciers is een instrument (CESI Supply Tool) ontwikkeld, dat deze bedrijven in staat moet stellen om na te gaan òf en in welke vorm gesprekken over waardecreatie in de keten zinvol kunnen zijn. De tool bevat twee vragenlijsten die dienen om de aard van de relatie tussen toeleverancier en OEM/klant te kunnen inschatten en om de potentie om tot meer circulaire waardecreatie (‘Circulaire Potentie’) te kunnen aangeven. De resultaten worden weergegeven in grafieken (zoals hieronder) en er worden aanbevelingen gedaan. Het vormt hiermee een handvat voor de toeleverancier om in gesprek te gaan met de klant.  In het eindrapport CESI-supply: de rol van de toeleverancier in een circulaire maakindustrie wordt de ontwikkeling van de tool toegelicht en verder gepleit voor het opzetten van concrete ketenpilots, het organiseren van kruisbestuiving tussen toeleveranciers aan de maakindustrie, aanpassing van bestaande (circulaire) tooling voor toeleveranciers en het ondersteunen van bedrijven bij het bepalen van restwaarde.

Figuur: Relatie met de klant/ OEM uitgezet tegen Circulaire Potentie (uit CESI SupplyTool)

Partners

Het project is een initiatief van Koninklijke Metaalunie, FME en Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) en is uitgevoerd door TNO in samenwerking met Mr Servitization. Het project sluit aan bij de inspanningen van  Provincie Noord-Brabant om te komen tot een circulaire maakindustrie die beschreven zijn in de Brabantse Uitvoeringsagenda Circulaire economie 2021-2023. Coördinatie binnen Brabant vindt plaats via de Smart Industry Hub Zuid-Nederland. Aan andere provincies (Gelderland, Overijssel, Zuid-Holland) is gevraagd aan dit project deel te nemen. Het project is mede gefinancierd door het Ministerie van EZK en Provincie Noord-Brabant.

Het project is gestart in mei 2021 en afgerond in najaar 2022.  Begin 2023 worden trainingen georganiseerd in het werken met deze tool, zie de Agenda.