'Programma van Eisen' als sleutel tot circulaire installaties

Klimaatinstallaties spelen een essentiële rol in de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Maar met de groeiende aandacht voor duurzaamheid komt ook het materiaalgebruik nadrukkelijker in beeld. Als we écht circulair willen bouwen, moeten we verder kijken dan energieverbruik en technische prestaties. Ook in de manier waarop we vragen stellen, bijvoorbeeld in aanbestedingen, valt nog veel winst te behalen.

Van techniek naar strategie: de rol van inkoop

Een goed doordacht Programma van Eisen (PvE) is een krachtig middel om circulaire ambities te realiseren. Wanneer opdrachtgevers in een vroeg stadium duidelijke eisen stellen op het gebied van circulariteit, kunnen ontwerpers, installateurs en leveranciers hier gerichter op inspelen. Dit versterkt de marktwerking en maakt ruimte voor innovatieve oplossingen.

Circulariteit vraagt dus niet alleen om technische kennis, maar ook om strategische inkoop: hoe vertaal je ambities naar concrete, haalbare eisen? Denk aan levensduurverlenging, losmaakbaarheid of herbruikbare componenten. Een circulair PvE is hierbij onmisbaar.

Lopende initiatieven in beeld

Binnen de productgroep Circulaire Klimaatinstallaties zijn diverse initiatieven samengebracht die bijdragen aan het ontwikkelen van circulaire PvE’s:

Merosch, PHI Factory, TVVL & Rijksvastgoedbedrijf ontwikkelen een PvE voor utiliteitsbouw met prestatieniveaus in klassen A, B en C – zodat opdrachtgevers circulaire ambities concreet kunnen maken.

Circonnect & CE Delft werken aan systeemstandaarden voor circulariteit, met focus op losmaakbaarheid, adaptief vermogen en levensduur. Dit leidt tot generieke prestatie-indicatoren.

Squarewise & C-creators richten zich op klimaatinstallaties in bestaande woningen, met een PvE-framework dat aansluit op het inkoopproces van woningcorporaties.

TU Delft & Squarewise inventariseren prestatie-indicatoren op systeemniveau, waaronder comfort en gezondheid. Deze worden in praktijk getest in zogeheten ‘Living Labs’.

LBPsight & MRP werken aan een afwegingskader op systeem- én productniveau, met focus op samenstelling en prestaties van circulaire componenten.

PIANOo / Buyer Group ontwikkelen een marktvisie en inkoopstrategie voor overheden, gericht op het aanbesteden van circulaire klimaatinstallaties.

Samenwerking en afstemming

De initiatieven vullen elkaar aan en versterken elkaar. Waar de één werkt aan methodieken en normen, zorgt de ander voor integratie in praktijktoepassingen of inkoopprocessen. Door samenwerking wordt dubbel werk voorkomen en ontstaat een consistente aanpak. Denk aan:

• Squarewise en C-creators bieden een raamwerk met circulaire principes;
• Merosch en Circonnect zorgen voor concrete eisen en meetbare KPI’s;
• PIANOo richt zich op het aanbestedingsproces en marktstrategieën.

Wat komt eraan?

De komende tijd kun je veel verwachten. Deze ontwikkelingen leveren waardevolle tools op zoals prestatie-niveaus, keuzemenukaarten en complete PvE-raamwerken:

• Zomer 2025: Eerste versie circulaire criteria van Circonnect.
• Najaar 2025: Nieuwe PvE-versie van Merosch + pilots met o.a. gemeenten.
• Eind 2025: Publicatie marktvisie & strategie door PIANOo.
• 2025-2026: Squarewise en C-creators begeleiden woningcorporaties bij toepassing in renovaties.

Wat kun je nu al doen?

Je hoeft niet te wachten. Dit kun je vandaag al oppakken:

• Neem circulaire principes zoals losmaakbaarheid en levensduurverlenging op in je PvE’s.
• Betrek de markt vroegtijdig en toets je eisen.
• Gebruik bestaande documenten, zoals het voorlopige PvE van Squarewise of de conceptcriteria van Circonnect.
• Sluit je aan bij initiatieven zoals de Buyer Group van PIANOo of de learning community van Squarewise en C-creators.

Oproep aan de sector

De transitie naar circulaire klimaatinstallaties lukt alleen als iedereen meedoet: opdrachtgevers, adviseurs, installateurs, fabrikanten én inkopers. Wacht niet op het ‘perfecte Programma van Eisen’, maar maak nu al circulaire keuzes. Zet stappen, gebruik bestaande kennis en deel je ervaringen. Samen maken we de gebouwde omgeving toekomstbestendig.

Dit bericht is opgesteld door de productgroep Circulaire Klimaatinstallaties en aangesloten partners, in lijn met Actie A5 uit de Routekaart Circulaire Klimaatinstallaties.