Onlangs doorliepen machinebouwers, componenten- en maakdelenleveranciers, een ingenieursbureau en een verpakkingsspecialist een CIRCO Track voor apparatenbouw. Guus Gerrits, docent-onderzoeker aan hogeschool Windesheim en zelfstandig adviseur op het snijvlak van werktuigbouwkunde en duurzaamheid, begeleidde de drie bijeenkomsten, samen met mede-trainer Bas Roelofs. Wat waren de belangrijkste eye-openers voor de deelnemers en welke kansen ziet Gerrits voor circulariteit in de machinebouw? 

 

 

“Nadenken over circulariteit biedt nieuwe businesskansen”

 

 

Drie eye-openers voor ondernemers

“Er zijn kansen volop, maar vaak blijven die nog liggen”, stelt Guus Gerrits. “In de waan van de dag zijn ondernemers geneigd om te focussen op risico’s en problemen en vast te houden aan bestaande denkpatronen, onder het motto: ‘Zo doen we het al jaren’. Vaak ontbreekt simpelweg te tijd om eens wat afstand te nemen en met een frisse blik te kijken naar keuzes in productontwerpen en bedrijfsprocessen. Terwijl nadenken over circulariteit onnodige of vroegtijdige materiaalvernietiging, waardeverlies én milieu-impact kan voorkomen en nieuwe businesskansen biedt.” Terugkijkend op de CIRCO Track apparatenbouw, herkent Gerrits drie eyeopeners voor de deelnemers.

 

 

1. Ketensamenwerking werkt als een hefboom

De eerste: ketensamenwerking – vooral vroeg in het productontwikkelingsproces – is echt een hefboom voor de circulaire transitie. “Het grote voordeel van het samenbrengen van ketenpartners is dat ze praktijkvoorbeelden kunnen delen. Dan komen knelpunten bovendrijven, en daarmee ook verbeterpunten. 

 

Een voorbeeld: een deelnemer die werkte bij een verspanerij van metalen onderdelen vertelde dat zij soms moeten werken met twintig jaar oude ontwerptekeningen. ‘Laat ons meedenken, dan kunnen wij aangeven wat beter en goedkoper kan’, zei deze. Een andere deelnemer, een werkvoorbereider, reageerde met: ‘Ja maar, ik stuur alleen maar tekeningen door dus heb daar geen invloed op.’ Dan zie je waar de schoen wringt: het is lastig om het hele proces te blijven overzien. Een mogelijke oplossing is dan om meer aan kennisdeling in de keten te doen en nieuwe toetsingscriteria op te stellen.

 

Wanneer je in de machinebouw blijft draaien aan bestaande knoppen, blijf je steken in je huidige patronen. Vergelijk het met het opruimen van je bureau. Je kan eindeloos spullen blijven verplaatsen, maar dan blijft het een rommeltje. Wanneer je je bureau eerst leeghaalt en dan kijkt wat je nog nodig hebt, wat weg kan en wat vervangen moet worden, is het resultaat veel fundamenteler. Een bedrijf opnieuw inrichten is natuurlijk ingewikkelder, maar met ‘scenario modeling’ kun je vooraf een inschatting maken van de resultaten van bepaalde aanpassingen in je business model. Daarmee worden goede resultaten behaald.”

 

 

“Circulaire ambities kosten geen geld, maar leveren juist geld op”

 

 

2. Opnieuw kijken kan waarde toevoegen

“Dat circulaire ambities onderdaan de streep geld opleveren, was voor veel deelnemers een tweede eye opener. Natuurlijk, verduurzaming vraagt om investeringen. Maar als je niks doet, kost het je later veel méér. Door opnieuw te kijken naar je materiaalgebruik, je processen en de optimalisatie van de functies van apparaten, kun je geld besparen en waarde toevoegen. Wanneer je bijvoorbeeld een zwaar onderdeel in een machine kunt vervangen voor een lichtere, zal er minder snel slijtage optreden, gebruik je minder energie en zijn je transportkosten lager.

Om die stappen te zetten, is de moed nodig om bestaande patronen en werkwijzen met een circulaire blik te bekijken en waar mogelijk bij te stellen. Zo vertelde een inkoopster die deelnam aan de CIRCO Track dat ze kort daarvoor een aanbod voor een lichter onderdeel terzijde had geschoven zonder daar verder bij na te denken. ‘Daar ga ik toch eens opnieuw naar kijken’, zei ze tijdens de eerste bijeenkomst. Bij de volgende sessie meldde ze dat er een werkgroep was opgericht om deze aanpassing door te voeren: het nieuwe onderdeel zou een flinke energiebesparing opleveren.”

 

 

“Verbind via de overeenkomsten, haak niet af op de verschillen”

 

 

3. Toekomstbestendigheid is een behoefte waar elke ondernemer mee kampt

Een derde inzicht dat veel kwartjes deed vallen was: ‘Verbind via de overeenkomsten, haak niet af op verschillen’. “Er zijn veel verschillende redenen om je te verdiepen in circulariteit”, legt Gerrits uit. “De een wil vooral aan de wetgeving blijven voldoen, de ander aan de vraag van klanten. Sommige ondernemers hebben vooral oog voor de nieuwe businesskansen van circulariteit, anderen zijn meer gedreven door ethische aspecten als zorg voor milieu en klimaat. Maar de onderliggende behoefte is voor iedere ondernemer vergelijkbaar: toekomstbestendigheid van het product en bedrijf.

 

Om dat in te zien, moet je voldoende uitzoomen. In eerste instantie kan de houding van deelnemers aan een CIRCO Track wat afwachtend zijn, weet Gerrits. “Dan hoor ik opmerkingen als ‘Op prijs kunnen we niet concurreren; de Chinezen zijn goedkoper’. Door breder te kijken en oude aannames even te parkeren, zie je nieuwe kansen. Het samen ontdekken daarvan maakt circulaire ambities aanstekelijk en motiverend. Bij deze groep zijn diverse concrete acties in gang gezet. Zowel intern bij bedrijven als onderling in de keten. Ook heeft een aantal bedrijven al aangegeven weer mee te doen aan een volgende CIRCO Track in 2025. Het is mooi om ‘Ja maar…’  te zien veranderen in ‘Ja, want…’”

 

Foto: Deelnemers CIRCO Track Apparatenbouw tijdens bezoek aan een van de deelnemende bedrijven.

 

Meer weten over de CIRCO Tracks en of het ook wat voor jou is? Bekijk de CIRCO website!